یکی از مهم‌ترین بیماری‌های رایج در گاوهای شیری که هزینه زیادی بر دوش دامداران می‌گذارد، ورم پستانها است. در برخی موارد، این بیماری می‌تواند تا حد زیادی مقدار شیر تولیدی را کاهش داده و حتی باعث تلف شدن دام شود. این موضوع به دلیل اهمیت تولید شیر در صنعت غذایی، توجه بسیاری از کارشناسان و متخصصین دامپزشک را به خود معطوف کرده است. اگر شما هم نشانه‌های ورم پستان را در دام‌های خود مشاهده کردید، نگران نباشید! خبر خوب اینکه این بیماری قابل درمان است و روش‌های پیشگیری و درمانی مناسبی برای آن وجود دارد. در این مقاله به‌طور کامل به درمان ورم پستانها در شیردهی گاو خواهیم پرداخت.
روش‌های درمان ورم پستانها در شیردهی گاو
به‌طورکلی، دو هدف برای درمان ورم پستانها در شیردهی گاو وجود دارد. اول اینکه بتوانیم شیر را به حالت سالم و اولیه خود بازگردانیم. برای این کار باید تعداد سلول‌های شیر به حد قابل قبولی برسد. هدف دوم این است که باکتری‌هایی موجود در شیر را به طور کامل یا تا حد قابل قبول پاکسازی کنیم. برای این اهداف روش‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
مقاله پیشنهادی: آیا گاو ماده همیشه شیر دارد؟
تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها
تجویز آنتی بیوتیک‌ها برای درمان ورم پستانها در شیردهی گاو، یکی از روش‌های درمانی رایج و شناخته‌شده است. به طور کلی دو نوع آنتی بیوتیک وجود دارد که یکی از آنها مستقیماً در پستانها تزریق شده و دیگری از طریق عضله یا زیر پوست وارد بدن گاو می‌شود. معمولاً از آنتی‌بیوتیک‌های داخل پستانی برای موارد خفیف ورم پستان استفاده می‌شود؛ اما آنتی‌بیوتیک‌های عضلانی برای موارد شدیدتر مناسب است.
بهتر است در هر مزرعه دامداری یک برنامه استاندارد و اصولی برای درمان ورم پستانها در شیردهی گاو وجود داشته باشد. همچنین دامداران باید با نحوه انتخاب آنتی‌بیوتیک‌های مناسب، مدت زمان درمان و موارد عدم درمان به خوبی آشنا باشند. از جمله آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی برای این بیماری می‌توان به آموکسی سیلین و جنتامایسین اشاره کرد.
داروهای غیر استروئیدی
یکی از راه‌های کاهش التهاب و درد ناشی از ورم پستان، مصرف داروهایی است که مانند آسپرین عمل می‌کنند. این داروها به نام NSAIDها شناخته می‌شوند و در موارد شدید ورم پستان کارآمد هستند. همچنین شواهد نشان می‌دهد که این داروها در موارد ورم پستان کم تا متوسط نیز می‌توانند مفید باشند. گاوهایی که همراه با آنتی‌بیوتیک‌های داخل پستانی، NSAIDها را هم مصرف می‌کنند، نسبت به گاوهایی که فقط آنتی‌بیوتیک می‌خورند، بهبود بیشتر و باروری بالاتری دارند.
شیردوشی کامل
در این روش باید عمل شیردوشی با کمک تجهیزات ضدعفونی‌شده به طور کامل و چندباره انجام شود. این کار با هدف خارج کردن تمام شیرهای آلوده و باکتری‌ها از پستان انجام می‌شود. البته این روش نیاز به رعایت اصول بهداشتی دارد و چندان نتیجه‌بخش نیست.
مایع درمانی
مایع درمانی نیز یکی از روش‌های مناسب برای درمان ورم پستانها در شیردهی گاو است. در این روش از خواص الکترولیت‌های بالانس‌شده دارای 5% گلوکز استفاده می‌شود. برای مثال، یک گاو 400 کیلوگرمی برای درمان ورم پستانها به تقریباً 50 لیتر از محلول الکترولیت‌های بالانس‌شده نیاز دارد. این محلول باید در زمانبندی مناسب به گاو تزریق شود.
برخی مایعات ایزوتونیک و الکترولیت برای مایع درمانی مناسب هستند. این مایعات را می‌توان به صورت وریدی به گاوها تزریق کرد؛ البته این روش کمی زمانبر و پرهزینه است. همچنین به مراقبت‌های ویژه از گاو نیاز دارد. به همین دلیل، بسیاری از دامپزشکان برای درمان ورم پستانها در شیردهی گاو از مایع هیپرتونیک استفاده می‌کنند. این مایع، تأثیرگذاری بیشتری داشته و با سرعت بیشتری ورم پستانها را درمان می‌کند. از جمله عوارض محسوس در صورت استفاده از این محلول می‌توان به افزایش پلاسمای خون، کاهش سدیم خون و کم شدن عملکرد آنزیم‌های کبدی در گاوها اشاره کرد.
استفاده از مکمل‌های غذایی
با استفاده از مکمل‌های غذایی و انواع ویتامین‌های ضروری می‌توانید تا حد زیادی بدن گاو را در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها مقاوم کنید. ویتامین‌هایی مانند سلنیوم می‌تواند تأثیر مثبتی در کاهش ورم پستانها داشته باشد. توصیه ما به شما، استفاده از مکمل خوراک دام بنزا پلکس 7 است.
داروهای گیاهی
خوب است بدانید که داروهای گیاهی زیادی برای درمان این بیماری وجود دارد. این داروها عوارض خیلی کمی دارند و به همین دلیل پیشنهاد می‌شود در موارد ورم خفیف پستانها زیر نظر دامپزشک مورد استفاده قرار بگیرند.
برای مثال، Recomast یک داروی گیاهی است که خواص ضد باکتری، ضد التهاب، مسکن و ایمنی تنظیم کننده دارد. این داروی گیاهی با تقویت سیستم ایمنی پستان، به رفع التهاب و درمان غدد شیری کمک می‌کند. رکوماست، به علت اثرات پروفیلاکتیک و تراپوتیک خود، همراه با داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی پیشنهاد می‌شود.
ترکیبات Recomast شامل بربرین، تینوسپورین، لاکتون‌های دیترپنوئیدی، و مشتقات گلیکوزید و کورکومین هستند که پستان را در برابر عفونت‌های مختلف محافظت کرده و از پخش شدن بیماری جلوگیری می‌کنند. Recomast با مهار سطح سیتوکین‌های التهاب‌زا و عامل نکروز تومور، به عنوان یک ضد التهاب عمل می‌کند. این دارو نشانه‌های التهاب شامل درد، تورم و ترشح را کاهش داده و به بهبود سرعت درمان نیز کمک می‌کند.
علاوه بر این، تحقیقات جالبی نیز در زمینه تأثیر آویشن شیرازی بر درمان ورم پستان انجام شده است. براساس این تحقیق، مصرف آویشن شیرازی تا حد زیادی باعث بهبود ورم پستانها شده و مقاومت بدن گاو را در برابر عفونت‌ها افزایش می‌دهد.
چگونه از ورم پستان در گاوها جلوگیری کنیم؟
ورم پستان یک بیماری جدی است که می‌تواند منجر به کاهش بهره‌وری، ضایعات شیر، مرگ گاو و عفونت در انسان شود. بنابراین، لازم است که پیشگیری، تشخیص و درمان مناسب این بیماری انجام شود. برخی از روش‌های پیشگیری از ورم پستان عبارتند از:
- رعایت بهداشت پستان قبل و بعد از دوشیدن.
- استفاده از تجهیزات دوشیدن مناسب و تمیز و ضدعفونی کردن آنها (برای مثال غوطه‌ور کردن در پری دیپ).
- جدا کردن دام بیمار و مبتلا به ورم پستان.
- جلوگیری از آسیب دیدن پستان با شاخ، ناخن و سایر گاوها.
- تغذیه مناسب با مقادیر کافی از پروتئین، فیبر، مواد معدنی و ویتامین و استفاده از مکمل خوراک دام بنزا پلکس 7.
- خالی کردن کامل پستان از شیر در هر بار دوشیدن.
- ایستاده نگه‌داشتن گاو پس از شیردوشی (معمولاً 30 دقیقه برای این کار پیشنهاد می‌شود).
- معاینه دوره‌ای پستان برای شناسایی علائم زودرس.
راه‌های تشخیص برای درمان بیماری ورم پستانها در شیردهی گاو
یکی از بهترین روش‌های تشخیص ورم پستانها در گاوها، برداشتن شیر و معاینه آن است. این روش از گذشته تاکنون ساده‌ترین روش برای تشخیص این بیماری محسوب می‌شود. برای این کار معمولاً مقداری شیر را روی یک سطح تیره قرار داده و سپس تغییرات آن مانند لکه، لخته، تغییر در رنگ یا قوام آن را مشاهده می‌کنند.
یک روش دیگر، معاینه لمسی پستان است. در این روش، با لمس پستانها، علائمی مانند تورم، قرمزی، سختی، گرما و درد مورد بررسی قرار می‌گیرند. انجام تست آزمایشگاهی کالیفرنیا (CMT) نیز یکی از بهترین روش‌های تشخیصی است. در این روش، مقداری شیر را با محلول کالیفرنیا ترکیب می‌کنند و در صورت لخته شدن، احتمال ورم پستان گاو بالا است.
چرا درمان ورم پستانها کافی نیست؟
در پایان خوب است به این نکته اشاره کنیم درمان ورم پستانها در شیردهی گاو به معنای از بین بردن کامل این بیماری و خداحافظی با آن نیست. در برخی موارد به دلایلی مانند مناسب نبودن آنتی‌بیوتیک‌ها، مقاومت بدن گاو در برابر آنتی بیوتیک، عود کردن مجدد عفونت در پستان و نیز از بین نرفتن همه باکتری‌ها در بدن، ممکن است استفاده از روش‌های درمانی کافی نباشد. همچنین برخی از گاوها هرچقدر هم آنتی بیوتیک دریافت کنند، احتمال بهبودشان خیلی کم است. علت اصلی عدم موفقیت در این حالات این است که آنتی بیوتیک‌ها هرگز به غلظت مناسب به باکتری نمی‌رسند. این گاوها باید شناسایی و از گله حذف شوند. حقیقت این است که درمان برای آنها صرفه اقتصادی ندارد. به همین دلیل، استفاده از یک مکمل خوراک دام خوب مانند بنزا پلکس 7 توصیه می‌شود. این مکمل علاوه بر پیشگیری از ورم پستانها، باعث افزایش شیر و ارتقاء کیفیت آن نیز خواهد شد.
در هر صورت، اگر شما هم در حال مبارزه با بیماری ورم پستان در دام‌های خود هستید، پیشنهاد می‌کنیم هرگونه سؤال یا ابهام خود را با کارشناسان مجموعه صاشکو در میان بگذارید. کارشناسان و متخصصین ما تلاش می‌کنند بهترین مشاوره و روش‌های درمانی را برای این بیماری در اختیار شما قرار دهند.