تغذیه مصنوعی زنبورعسل برای افزایش بازدهی

اولین نیاز هر موجود زنده در هر سنی برای رشد و نمو، غذا است. در مورد تغذیه زنبور عسل چقدر اطلاعات دارید؟ آیا نیازهای غذایی زنبور عسل را می شناسید؟ خشکسالی های اخیر چه بلایی سر زنبور ها آورده است؟ چه ارتباطی بین تغذیه و بیماری وجود دارد؟ در این مقاله، درباره تغذیه مصنوعی زنبورعسل و هر آنچه که باید درباره این موضوع بدانید، صحبت می‌کنیم.

نقش تغذیه در سلامت زنبورعسل

کلنی سالم علاوه بر نداشتن بیماری، قادر به حفظ اعضای مختلف خود نیز می باشد. زنبورهای عسل به دنبال مواد مغذی مناسب برای رشد لاروها، زنبورهای پرستار، ملکه و سایر اعضای کلنی هستند. زنبورهایی که در محیط های با تنوع بالای منابع غذایی پرورش داده می شوند، از ایمنی بالاتری برخوردار هستند. پژوهش ها نشان داده است که تغذیه باکیفیت و متابولیسم متعادل باعث بقای بیشتر، زمستان گذرانی موفق تر، واکنش ایمنی قوی تر، تولید نرهای با کیفیت بهتر اسپرم و مقاومت بالاتر نسبت به انگل هایی مثل نوزما، بیماری ها و آفت کش ها می شود. تغذیه نامناسب و ضعیف ممکن است فیزیولوژی زنبورها را با نقص رو به رو کند و در نهایت رفتار آنها را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

به طور کلی زنبورهای عسل به یک رژیم غذایی متعادل که شامل درشت مغذی‌ها (پروتئین ها و کربوهیدرات‌ها) و ریزمغذی ها (مواد معدنی و نمک) نیاز دارند. درشت مغذی ها همان طور که از اسم آن ها مشخص است به مقدار زیاد مورد نیاز هستند و برای رشد و نگهداری زنبورهای عسل حیاتی هستند. ریز مغذی ها با اینکه در مقادیر کمتر مورد نیاز هستند اما به همان اندازه مهم و حیاتی هستند.

منابع غذایی برای زنبور عسل

 تغذیه زنبورعسل شامل شهد و گرده گل‌ها می با‌شد. شهد گل منبع اصلی کربوهیدرات هاست و انرژی مورد نیاز زنبورها را فراهم میکند و گرده نیز پروتئین ها، لیپیدها، ویتامین ها، مواد معدنی و برخی مواد دیگر را تأمین می کند. زنبورهای عسل به یک منبع سالم از آب هم نیازمندند. نیازهای تغذیه ای یک کلنی در طول سال متفاوت است و با در دسترس بودن منابع غذایی نیز تغییر می کند.  زنبورهای عسل برای پیدا کردن غذا نسبت به بسیاری از زنبورهای دیگر، دامنه جستجوی وسیعی دارند. دانشمندی به نام فون فریش محدوده جستجوی غذا را تا 13.5 کیلومتر هم گزارش کرده است. اگرچه بسیاری از مطالعات فواصل جستجوی غذا را بین 0/7 تا 0/2 کیلومتر گزارش کرده اند اما محدوده وسیع تری نیز گزارش شده است. اینطور به نظر می رسد که زنبور عسل برای پیدا کردن غذا نهایت تلاش خود را میکند با این حال ممکن است تمام نیازهای غذایی زنبور عسل برای نشان دادن حداکثری پتانسیل آن برطرف نشود.پس راه حل چیست؟

تغذیه مصنوعی زنبورعسل

در شرایط فعلی به دلیل شیوع بیماری ها در سراسر جهان، از دست دادن تنوع زیستی و نیز خشک سالی،  تغذیه مصنوعی نقش مهمی را در متابولیسم زنبور عسل ایفا می کند. تغذیه زنبور عسل موضوع پیچیده ای است که در مقیاس های مختلف با سلامت زنبور عسل مرتبط است. به طور کلی زنبورداران برای تأمین انرژی و پروتئین مورد نیاز زنبورها، بسته به هدف و زمان تغذیه و شرایط محیطی زنبورستان اقدام به تغذیه کمکی می کنند. زنبورداران معمولاً از شربت شکر، خمیر شیرین، کیک گرده و سایر مکمل ها و افزودنی هایی مثل ویتامین ها، مواد معدنی، پروبیوتیک و برخی دارو ها برای به حداکثر رساندن عملکرد زنبور عسل استفاده می کنند.

تغذیه مصنوعی زنبورعسل – شربت شکر و خمیر شیرین

زنبورداران در زمان کمبود شهد (به ویژه در اواخر پاییز) و آب و هوای نامساعد، قند را برای کلنی های خود  تأمین می‌کنند. کلنی های زنبور‌عسل بیشتر در طول بهار و پاییز با شربت شکر تغذیه می شوند و در فصل زمستان که زنبورها به دلیل دمای پایین شربت شکر را مصرف نمی کنند، شکر خشک یا خمیر شیرین را استفاده می کنند. در فصل بهار از شربت شکر به منظور تغذیه تحریکی استفاده می شود؛ بنابراین غلظت شربت رقیق و نهایتا حدود 50 درصد است (شربت دو به یک یا یک به یک ) و در پاییز یا اواخر پاییز که شربت باید ذخیره شود غلیظ تر است (دو واحد شکر-یک واحد آب). برخی از زنبورداران حرفه ای گزارش کرده اند که کلنی های خود را در بهار با 5 تا 15 لیتر و در پاییز با 10 تا 25 لیتر شربت شکر تغذیه می کنند.

تغذیه مصنوعی زنبورعسل – شربت فروکتوز برای زنبورستان

اخیراً استفاده از شربت ذرت با  فروکتوز بالا و سایر کمپلکس های قندی در زنبورستان ها مورد توجه قرار گرفته است. این نوع شربت ها معمولاً ارزان تر هستند و دیرتر دچار ترش شدگی می شوند و استفاده از آن ها راحت تر است. در مورد استفاده از این شربت ها، گزارشی دال بر سمیت موجود نیست اما  ابهاماتی وجود دارد. در بعضی از مطالعات نشان داده شده که صرف استفاده از شربت فروکتوز ممکن است دارای اثر منفی بر کندو باشد. از طرفی در مورد محتوای این نوع شربت ها باید دقت لازم را داشت. مطالعات بسیاری در مورد مقایسه شربت ذرت با فروکتوز بالا با شربت ساکاروز انجام شده است. در یکی از این مطالعات نشان داده شده است که کندوهای که با ساکاروز تغذیه شدند تولید موم بیشتری داشتند و وزن زنبور ها و پرورش نوزاد هم بیشتر بوده است. اما در مجموع با توجه به تمامی موارد گفته شده و بحث اقتصادی آن ها، در حال حاضر این شربت ها به طور وسیع در دنیا مورد استقبال زنبور داران قرار گرفته است.

در شرایط فعلی به دلیل شیوع بیماری‌ها در سراسر جهان، از دست دادن تنوع زیستی و نیز خشک سالی،  طبیعت پاسخگوی تمام نیازهای زنبور‌عسل نمی باشد و برای بهبود عملکرد زنبور‌عسل یا جبران کمبودهای تغذیه استفاده از مکمل زنبور‌عسل ضروری به نظر می رشد. امروزه انواع مختلف مکمل‌های ویتامینی، پروتئینی، مواد معدنی، پربیوتیک‌ها و … در صنعت زنبور‌عسل استفاده می‌شود.

نقش ویتامین برای زنبورعسل

زنبور عسل مانند تمام جانوران دیگر به ویتامین ها احتیاج دارد. تعادل ویتامین ها  با سایر مواد غذایی بخصوص پروتئین ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. منبع تأمین ویتامین به طور عمده گرده گل می باشد که مملو از انواع ویتامین ها می باشد. مطالعات نشان داده که زنبورهای پرستار برای پرورش نوزادان به زیر مجموعه های ویتامین B کمپلکس شامل  تیامین، ریبوفلاوین، نیکوتین آمید، پیریدوکسین، اسید پانتوتنیک، اسید فولیک و بیوتین نیاز دارند. اسید اسکوربیک (ویتامین C) نیز برای پرورش نوزاد ضروری به نظر می رسد. امروزه انواع مکمل های ویتامینی برای زنبور عسل در دسترس زنبورداران قرار دارد. طبق مطالعات انجام شده کندوهایی که با ویتامین c تغذیه شده اند تلفات زمستانه کمتری داشتند.  تغذیه ویتامین   E برای کلنی هایی که تولید ژل رویال دارند از اهمیت زیادی برخوردار و باعث افزایش تولید و پذیرش پیوند ها می شود.

نقش مواد معدنی در تغذیه زنبورعسل

نقش مواد معدنی در زنبورعسل بسیار پر اهمیت بوده و  عملکردهای گوناگون زنبورعسل را تحت تاثیر قرار میدهد. مواد‌معدنی به دلیل نقشی که در تنظیم متابولیسم دارند جز نیازهای ضروری زنبور عسل به شمار می روند. به طور کلی تأمین مناسب عناصر معدنی با فرآیندهای مرتبط با پرورش نوزاد، جهت یابی، میزان پروتئین همولنف، عملکرد مناسب سیستم ایمنی، رشد و به طور کلی بر تمام عملکردهای زنبور عسل تأثیر دارد. منابع گیاهی تنها بخش کمی از مواد معدنی مورد نیاز زنبورعسل را تأمین می کنند. یکی از عوارض قابل مشاهده ناشی از کمبود مواد معدنی در جیره غذایی زنبوران عسل، گندخواری است که در این عارضه، زنبورهای عسل برای رفع نیاز خود به مواد معدنی از آب های کثیف و لجن ها استفاده می کنند. بنابراین توجه به میزان کافی مواد معدنی برای زنبور عسل بسیار حیاتی است.

متابولیسم اپتیمایزر بُن‌زا‌بی با قابلیت جذب بسیار بالایی که دارد عناصر معدنی مورد نیاز زنبورعسل را در اختیار  قرار داده و باعث بهبود شاخص‌های عملکردی زنبورعسل می شود.

مکمل زنبور عسل بن‌زا بی

پروبیوتیک‌ها

در مورد فلور باکتری دستگاه گوارش زنبورعسل اطلاعات کمی وجود دارد. روده زنبور کارگر دارای حدود 8 گونه باکتری غالب است. برخی از زنبورداران شروع به استفاده از پروبیوتیک های تجاری موجود برای زنبورهای عسل کرده اند. این پروبیوتیک‌های تجاری ادعا می کنند که هضم را بهبود می بخشند و باعث سلامت روده و سلامت کلنی‌ها می شوند. تعداد تحقیقات انجام شده در مورد مزایای این پروبیوتیک‌های تجاری برای زنبورهای عسل کم است و نیاز به برسی‌های دقیق‌تری در این حوزه وجود دارد.