افزایش شیر گاو، یک سرمایه‌گذاری عالی و سودمند است. اما چگونه می‌توان تولید شیر گاو را افزایش داد؟
عوامل متعددی بر کمیت و کیفیت شیر گاو تاثیرگذار هستند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مدیریت تغذیه گاو اشاره کرد. در ادامه این مقاله از صاشکو، هرآنچه که باید برای مدیریت تغذیه و افزایش شیر گاو بدانید را بررسی می‌کنیم.
موارد موثر بر افزایش شیر گاو
افزایش شیر گاو، پیچیده نیست. در صورت آشنایی با موارد زیر، رسیدن به نتیجه موردنظر برایتان آسان خواهد بود.
تهیه خوراک مناسب برای گاو
خوراک، اولین و ابتدایی‌ترین نیاز دام برای تولید شیر است. در کیفیت و مقدار شیر تولیدی گاو، دو جزء انرژی و پروتئین نقش بسیار مهمی دارند. از دیگر اجزای مهم که می‌توان به آن اشاره کرد، مواد معدنی و آب است.
انرژی برای حیوانات فقط از طریق مصرف مواد خوراکی خشبی مانند یونجه، سیلو و یا هر منبعی خوراک دیگری که سلولز در آن‌ها وجود دارد تأمین نمی‌شود. علوفه های خشبی مانند سیلو ذرت، دارای مقداری پروتئین هم هستند. اما برای گاوهای شیری پرتولید این مقدار کفایت نمی‌کند! برای این گاوها، بهتر است منابع پروتئینی از طریق دانه‌های روغنی که پس از روغن‌کشی به صورت کنجاله سویا و یا کنجاله کلزا درمی‌آیند، تامین شود.
دفعات خوراک‌دهی گاو شیری
یک گاو شیری با تولید شیر بالا نیاز دارد که بین ۹ تا ۱۴ وعده غذایی را در طول یک روز مصرف کند و زمان کافی برای خوردن این مقدار خوراک را داشته باشد. در صورتی که زمان مصرف خوراک دام محدود شود، گاو ممکن است به استراحت تمایل داشته باشد و زمان خوردن خوراک خود را کاهش دهد.
توجه: توصیه می‌شود دفعات خوراک‌ریزی، متناسب با دفعات شیر دوشی باشد تا دام بلافاصله پس از دوشش، خوراک تازه مصرف کند.
تهیه جیره کاملا مخلوط (TMR)
در سیستم تغذیه‌ای TMR (به معنای کاملا مخلوط)، تمامی اجزای خوراک، اعم از علوفه، کنسانتره، افزودنی‌ها و… با هم در غلظت و نسبت معینی ترکیب شده و به‌صورت آزاد در اختیار حیوان قرار می‌گیرد. در جیره‌های TMR، لقمه غذایی یکنواخت و از نظر تغذیه‌ای متعادل هستند. در واقع، در این روش تمام مواد مغذی، به مقدار مشخصی با پراکندگی مناسب در اختیار دام قرار می‌گیرد.
برای کسب اطلاعات بیشتر: خوراک دام و طیور چه مواردی را شامل می‌شود؟
مدیریت آخور و پس‌آخور
مدیریت آخور تضمین می‌کند که گاوها فقط جیره متوازنی را مصرف می‌کنند که از قبل برای آن‌ها تعیین شده است. توجه داشته باشید که میزان فضای آخور باید مناسب هر راس، باشد. این امر از آن جهت اهمیت دارد که تغییرات روزانه در نسبت میان علوفه و کنسانتره، تولید اسیدهای چرب متفاوت در دستگاه گوارش گاوها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در نهایت به تغییر pH شکم گاوها منجر می‌شود. علاوه‌براین، هنگامی که جمعیت و گونه‌های باکتریایی در دستگاه گوارش تغییر می‌کند، فرآیند هضم شکمبه نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. به همین دلیل، بازدیدهای منظم و تعیین اسکور آخور در زمان مناسب پس از خوراک‌ریزی، اهمیت زیادی دارد.
در نظر گرفتن تاثیر دارو و هورمون‌ها
به طور طبیعی هورمون‌هایی مانند هورمون رشد و یا پرولاکتین در تولید شیر و رشد و تمایز بافت پستانی، نقش دارند. در صنعت پرورش گاو شیری از هورمون‌ها به صورت تزریقی، فقط برای اهداف تولید مثلی استفاده می‌شود. نه تنها هورمون یا دارویی برای افزایش تولید شیر در دام وجود ندارد، بلکه استفاده از داروها باعث کاهش سلامت و کیفیت شیر تولیدی به سبب وجود آنتی بیوتیک‌ها در آن می‌شود.
استفاده از مکمل‌ها و افزودنی‌ها
مکمل‌ها و افزودنی‌هایی که به خوراک دام اضافه می‌شود، بیشتر از نوع مکمل‌های معدنی و مکمل‌های ویتامینه هستند.
مکمل‌های معدنی از دو جزء کم‌مصرف و پرمصرف تشکیل شده‌اند. تامین هر دو گروه از این مکمل‌ها بسیار لازم و ضروری است و در دراز مدت می‌تواند بر مقدار تولید و ترکیبات شیر تاثیر بگذارد.
مکمل‌های غیرآلی، منبع اصلی تأمین مینرال‌های در جیره هستند که منابع ارزان قیمت و در دسترس به حساب می‌آیند. منابع کیلاته عناصر ریزمغذی (که عموماً بر پایه آمینو اسیدها هستند) نیز با وجود اینکه عملکرد خوبی دارند، به دلیل این که مقرون‌به‌صرفه نیستند، صرفاً در دوره‌های خاصی مصرف می‌شوند.
مکمل خوراک دام بن زا پلکس7، یک مکمل کیلیت تولید شده بر اساس فناوری کیلات‌های پیشرفته است که طبق پژوهش‌های به عمل آمده موجب افزایش حداقل 0.5 تا 2 کیلو گرم تولید شیر و بهبود حداقل 0.1 درصد افزایش در چربی شیر می‌شود. بر اساس یافته‌های به دست آمده از تحقیقات و نیز نتایج به دست آمده از مصرف این مکمل در صدها فارم تجاری، کاربرد این مکمل در تمامی دوره پرورش گاو شیری توجیه اقتصادی دارد و سودآوری چندین برابری را به همراه خواهد آورد.
تاثیر شیردوشی بر افزایش شیر گاو
یکی از عواملی که می‌تواند بر افزایش شیر گاو تاثیر بگذارد، شیردوشی است که در ادامه آن را بررسی می‌کنیم.
بهداشت محل شیردوشی
یکی از رایج‌ترین مشکلات در گاوهای شیری، ورم پستان است که تأثیر مستقیمی بر کیفیت شیر دارد. این نوع بیماری‌ها باعث تغییر در ویژگی‌ها و ترکیبات شیر می‌شوند و به همین دلیل می‌توانند کیفیت و بازارپسندی شیر را کاهش دهند. برای جلوگیری از ابتلای گاو به چنین بیماری‌هایی، لازم است موارد بهداشتی رعایت شود. سایر نکات مهم در محل شیردوشی عبارتند از:
- کافی بودن نور محیط
- استفاده از سیستم تهویه مناسب
- دوشش گاو در یک محیط تمیز و بدون وجود گرد و غبار و بوهای ناخوشایند
لحاظ نمودن مواردی از این دست، می‌تواند به بهبود کیفیت شیر و کاهش ابتلاء به ورم پستان در گاوها کمک کند.
دفعات شیردوشی
تفاوت بین تولید شیر در گاوهایی که دو یا سه بار در روز دوشیده می‌شوند، بین 13 تا 17 درصد است. البته باید در نظر داشت که تعداد دفعات دوشش برای گاوهای مختلف نیز متفاوت است. به طور کلی، دامدارانی که دام‌های خود را سه بار در روز می‌دوشند، افزایش تولید حدود 10 تا 18 درصدی در مقدار شیر گاوها مشاهده می‌کنند.
همچنین، بازده آبستنی در این گاوها در مقایسه با دفعات دوشش کمتر پایین‌تر است و شمار سلول‌های بدنی و ورم پستان در این گاوها کمتر دیده می‌شود. با این حال، اگر مدیریت نامناسبی در این زمینه وجود داشته باشد یا تجهیزات کافی برای دوشش در دسترس نباشد، ممکن است نتایج معکوسی حاصل شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر: بهترین مکمل برای افزایش شیر گاو چیست؟
تاثیر محیط دامداری بر افزایش شیر گاو
محیط دامداری باید تا حد امکان از مکان‌ها پر تردد و پر سر و صدا دور باشد. بهترین جایگاه برای دامداری‌ها، بسترهای انفرادی یا فری‌استال است ولی اگر از سیستم‌های بهاربندی استفاده می‌کنید، مدیریت بستر گاوها را جدی بگیرید؛ زیرا هم برای جلوگیری از بروز ورم پستان و لنگش و هم دیگر بیماری‌های مرتبط با محیط اهمیت دارد و از طرف دیگر رفاه دام را تامین می‌کند. علاوه بر این، باید توجه داشت که محل رفت‌وآمد دام تا محل شیردوشی، تا حد امکان تمیز و عاری از اجسام تیز و برنده باشد.
توجه: تا حد امکان سیلو و محل نگهداری علوفه، دور از محل نگهداری دام باشد تا سر و صدای ناشی از رفت‌وآمد وسایل نقلیه، آسایش دام را به‌هم نزند.
هیچ قرص و دارویی برای افزایش شیر وجود ندارد و استفاده بی‌دلیل و بی‌رویه از اقلام دارویی، نه تنها توجیه اقتصادی ندارد، بلکه باعث ضرر برگشت شیر به کارخانه خواهد شد.
خیر، بهتر آن است که دام کاملا آخور را خالی نکرده باشد و مقدار چوب بلال و یا مواد خشبی در آخور دیده شود. این بدین معناست که دام گرسنه نمانده ولی در عین حال، عمده جیره مد نظر مصرف شده است.
به طور طبیعی مقداری از شیر داخل آلوئول‌های پستان و بافت پستان پس از شیر دوشی باقی می‌ماند. در ماشین‌های شیردوشی پیشرفته با از جریان افتادن شیر، قطع عمل شیردوشی توسط سنسورهای ماشین اجرا خواهد شد. توصیه می‌کنیم پس از خالی‌شدن پستان، شیر دوشی متوقف شود زیرا باعث آسیب به کارتیه‌ها می‌شود.